Jerzy Nowosielski (1923-2011)
Malarz, teolog, teoretyk sztuki, założyciel i członek II Grupy Krakowskiej.
Malarz, teolog, teoretyk sztuki, założyciel i członek II Grupy Krakowskiej.
Życiorys
Malarz, teolog, jeden z najwybitniejszych XX wiecznych malarzy polskich i teologów prawosławnych; jego malarstwo łączy tradycję i awangardę, naturalizm i abstrakcję; studiował w krakowskiej ASP (u S. Kamockiego i E. Eibischa); należał do założycieli II Grupy Krakowskiej (1957); w l. 1976-92 wykładał na ASP w Krakowie, od 1994 był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności; od 1990 współpracował z krakowską Galerią Starmachów, z którą w 1996 założył Fundację Nowosielskich wspierającą rozwój sztuki współczesnej; od początku uprawiał równolegle sztukę przedmiotową i abstrakcyjną; istotą jego malarstwa jest fascynacja ikoną (która stanowiła inspirację malarskiego sposobu organizowania wizji człowieka – twarzy i ciała), tajemnicą, metafizyką kobiecości (Akt na tle pejzażu, 1940; Portret żony artysty, 1945; Kobieta na plaży, 1946; Siedząca na łóżku, 1947; cykle Villa dei Misteri, 1968-75; Monografia nieznajomej, 1968-91); w pracach N. widoczne są także wpływy surrealizmu, malarstwa abstrakcyjnego i sztuki naiwnej (odindywidualizowanie postaci, uproszczenie form, hieratyzm, nieruchomość); był malarzem syntezy postaci, przedmiotu, pejzażu; tworzył kompozycje religijne: polichromie sakralne w świątyniach prawosławnych (Białystok, 1953; Jelenia Góra, 1953; Kętrzyn, 1954) i katolickich (Wesoła, 1979; Lourdes, 1984; Biały Bór, 1997), ikonostasy (m.in cerkiew w Krakowie, 1972), obrazy kultowe (Krzyż, 1968, 1970; Święta Paraskewa, 1970, 1980; Matka Boża, 1975), pejzaże (cykl Pejzaże łódzkie, Cerkiewka, Miasto w górach, 1957-58; Krajobraz miejski, bd.), studia postaci (Egzekucja, 1949; Koszykarki, 1950; Pływaczka, 1953; Wiolonczelista, 1959; Śmierć woltyżerki, 1963; Próba w cyrku, 1966) i malarstwo abstrakcyjne (Abstrakcja czerwona, Abstrakcja czarna, 1978); artysta wykonywał też projekty scenograficzne (m.in. dwukrotnie do Antygony według Sofoklesa w reżyserii H. Kajzara, Teatr Polski we Wrocławiu, 1971, i Teatr Powszechny w Warszawie, 1982); opublikował rozprawy z pogranicza teologii, filozofii i teorii sztuki (Inność prawosławia, 1991); poglądy na religię i sztukę wyraził w rozmowach z Z. Podgórcem (Wokół ikony, 1985; Mój Chrystus, 1993); jest laureatem Nagrody imienia Jana Cybisa (1988); w 2007 powstała książka K. Czerni "Nowosielski".