Gips patynowany; wys.: 61 cm, podstawa 46 x 50 cm.

Historia projektu
Fragment projektu monumentalnego założenia rzeźbiarskiego. Pochód na Wawel (znany także jako Pochód królów), to rzeźba będąca jednym z najwybitniejszych dzieł W. Szymanowskiego. Na kompozycję, w której artysta przedstawił własną wizję dziejów Polski oraz królewskich mieszkańców zamku wawelskiego, składają się grupy: Jagiellonów, renesansowa, Batorego oraz Zygmunta III. Grupa Batorego to postać króla, kanclerza Jana Zamoyskiego oraz towarzyszących im husarzy. Całą kompozycję - o dł. 35 m - miały tworzyć 52 figury o wys. 3,5 m. Gigantyczne przedsięwzięcie nigdy nie zostało wykonane. Powstały jedynie rzeźby w skali 1:5 i 1:10 oraz szereg fragmentów w różnych skalach. Pierwszy model w glinie ukończony został 1908. W latach 1908-11 Szymanowski wykonał model w glinie w skali 1:5, eksponowany XI 1911 w Wiedniu, a następnie w Warszawie, Krakowie i Lwowie. Rzeźbę wystawiono jeszcze w 1920 w Poznaniu. Projekt "Pochodu" wywołał szeroką dyskusję, która ze szczególną mocą rozgorzała w latach 1911-1912 i podzieliła środowisko polskich artystów oraz krytyków i historyków sztuki na zwolenników i wrogów realizacji tej koncepcji. Dopiero w 1928 roku projekt umieszczeniaPochodu na Wawel w dawnym miejscu kuchni królewskich został ostatecznie odrzucony przez kierującego pracami renowacyjnymi Adolfa Szyszko-Bohusza. Poszczególne fragmenty projektu dzieła, wykonane w różnej skali i różnych materiałach, przechowywane są obecnie w kilku polskich muzeach.

Opis kompozycji

Kompozycja rzeźby składa się z kilku grup postaci, bohaterów historii Polski, ale także figur mitycznych i alegorycznych. Korowód otwiera wieloosobowa grupa, prowadzona przez postać symbolizującą Los-Fatum. W orszaku za nią podąża król Zygmunt III Waza wraz ze swymi rycerzami i kaznodzieją Piotrem Skargą, w otoczeniu jezuitów. Na czele kolejnej grupy, złożonej z sześciu postaci, znajduje się rycerz w zbroi, a za nim król Stefan Batory z kanclerzem Janem Zamoyskim oraz trzej rycerze. W następnej kilkunastoosobowej grupie, zwanej czasem "renesansową", kroczy ostatni władca z dynastii Jagiellonów, Zygmunt II August, z Barbarą Radziwiłłówną, za nim zaś podąża Zygmunt I Stary i Królowa Bona w otoczeniu dworu. "Pochód" zamyka grupa składająca się z dwudziestu postaci, w której znaleźli się Władysława Jagiełło z królową Jadwigą Andegaweńską. Dalej kroczy Zawisza Czarny i inni rycerze, a także ostatni król z dynastii Piastów, Kazimierz Wielki z Esterką. Za nimi artysta ukazał św. Stanisława ze Szczepanowa, biskupa i męczennika, oraz króla Bolesława Śmiałego, a także podążający za nimi lud. Konflikt dwóch zamykających korowód postaci, żywy w ówczesnej historiografii, wraz z figurą Fatum na przedzie, stanowi ramę licznych skojarzeń wywoływanych przez poszczególne postaci.